Jednym z oczywistych powodów popularności problematyki w badaniu postaw jest przekonanie o silnym związku postaw z zachowaniem. Strategia metodologiczna zakłada, że zgodność postaw z zachowaniem jest w rzeczywistości duża, natomiast wiele badań nie jest w stanie jej wykazać, ponieważ mierzą postawy i zachowania na różnych poziomach ogólności. Albo posługują się pojedynczymi aktami behawioralnymi jako wskaźnikami zachowania, albo porównują szczegółowe zachowania z ogólnymi postawami. Wskaźnikiem zachowania jakiegoś rodzaju może być albo pojedyncze działanie, albo zagregowane dane o licznych działaniach. Jednorazowy pomiar zachowania jest bardziej narażony na nietrafność i nierzetelność niż pomiary wielokrotne stąd też zgodność zachowania z postawami jest zwykle znacznie większa w wypadku wskaźników działań zagregowanych niż pojedynczych. Jednak nawet pojedyncze zachowanie może być dobrze przewidywane, jeżeli tylko stanowiącą źródło przewidywań postawa jest równie szczegółowa jak przewidywane zachowanie. Ponieważ postawa wobec jakiegoś określonego działanie skierowanego na obiekt jest zwykle bardziej konkretna od ogólnej postawy wobec danego obiektu, ta pierwsza jest również dobrym predykatorem działania niż ta druga. Stanowi to ważną przesłankę teorii działań przemyślanych.

Stopień zgodności zachowania z postawą zależy ponadto od innych zmiennych zwanych moderatorami zgodności – mianowicie od tego, jaka to postawa, kto ją wyznaje, jakie to zachowanie i w jakich warunkach dochodzi do jego wykonania. Z tego punktu widzenia wyróżnia się sytuacje indywidualizujące i skryptowe. Sytuacje indywidualizujące to warunki umożliwiające postępowanie zgodne z naszymi preferencjami, nakłaniające do myślenia o sobie lub swoich poglądach i zachęcające do wykorzystania płynących stąd wniosków we własnym działaniu. Najlepiej poznaną klasą takich sytuacji są warunki autokoncentracji, owocujące wzrostem zgodności zachowania z własnymi poglądami. Podobny wpływ wywiera sytuacyjnie wzbudzone myślenie o własnej postawie tuż przed wykonaniem związanego z nią zachowania. Sytuacje dezindywiduujące to warunki, w których następuje czasowe nasilenie identyfikacji jednostki z jakąś grupą, jej symbolami i wartościami w takim stopniu, ze jej osobiste wartości i opinie przestają regulować jej zachowanie. Zgodność zachowania z indywidualnymi poglądami czy postawami poszczególnych członków grupy zanika w tych warunkach, ponieważ sensem zachowania staje się nie ekspresja siebie, lecz wyrażanie symbolicznych wartości grupy. Sytuacje skryptowe to warunki, które mniej lub bardziej inicjują gotowy już ciąg zachowań, czyli skrypt dobrze utrwalony i mniej więcej jednakowy dla wszystkich osób mających ten skrypt. Tak więc tylko niektóre sytuacje umożliwiają ujawnienie się własnych postaw w zachowaniu uczestniczących w nich osób. Inne sytuacje wymuszają jednakowe zachowania wszystkich uczestników dlatego, że inicjują realizację określonego skryptu, albo dlatego, że jednostka wyraża w nich wolę i wartości raczej grupowe niż własne. Innym moderatorem zgodności zachowania z postawami są pewne właściwości samej postawy, takie jak jej ważność, wywodzenie się z bezpośrednich doświadczeń z danym obiektem i wewnętrzna jednorodność. Postawy ważne, dotyczące kwestii mających bezpośredni wpływ na losy jednostki, chętniej wprowadzane są w życie niż postawy wobec kwestii uważanych za mało ważne.

Wskazanie poszczególnych czynników nasilających czy osłabiających zgodność zachowania z postawami nie składa się jeszcze na teorię wyjaśniającą procesy, na których mocy postawy decydują o zachowaniu. Budowa takiej teorii to poszukiwanie mediatorów zgodności. Ta strategia rozwiązywania problemu zgodności zaowocowała dwiema teoriami wyjaśniającymi sposób wpływania postaw na zachowanie. Pierwsza z nich to model tendencyjnego spostrzegania obiektu postawy, który zakłada, że postawy wpływają na zachowanie, kształtując sposób spostrzegania ich obiektów. Druga to teoria działań przemyślanych, zgodnie z którą postawa oddziałuje poprzez kształtowanie świadomej intencji zachowania się w ten a nie inny sposób wobec danego obiektu.

Teoria tendencyjnego spostrzegania obiektu postawy bazuje na wpływie postawy na interpretację i pamięć o danych o jej obiekcie. Kluczowe dla tego modelu jest pojęcie aktywizacji postawy. Wyniki badań wykazują, że postawy są aktywizowane wskutek samego pojawienia się ich obiektu. Przeżywanie nawet słabych pozytywnych uczuć w kontakcie z danym obiektem powoduje tendencyjność w jego spostrzeganiu. Jednocześnie definiowanie zdarzenia uwarunkowana jest nie tylko spostrzeganiem obiektu postawy, ale także definicją sytuacji i normami zachowania w danej sytuacji.

Zgodnie z teorią działań przemyślanych zachowanie jest bezpośrednią konsekwencją świadomej intencji działającego człowieka. Treść intencji uwarunkowana jest dwoma czynnikami: postawą człowieka wobec danego działania oraz subiektywnym przekonaniu o treści norm społecznych dotyczących danego zachowania. Ta subiektywna norma zależy z kolei od przekonania człowieka, że inni ważni dla niego ludzie uważają, że powinien się w dany a nie inny sposób zachowywać, oraz od motywacji do podporządkowania się tym wymaganiom. Zgodność rzeczywistego zachowania z postawą jest tym większa, im słabiej intencja pozostaje uzależniona od norm obowiązujących w danej sytuacji.